Στην πλατφόρμα Netflix μπορεί κανείς να παρακολουθήσει
μια σειρά θρίλερ μυστηρίου οκτώ επεισοδίων υπό τον τίτλο «Freud». Η Βιέννη στα τέλη του 19ου αιώνα, κέντρο της
Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, κατέχει κεντρική θέση σε ό,τι αφορά την ιατρική
περίθαλψη και την πανεπιστημιακή γνώση. Στους κόλπους της υγείας επικρατεί
βέβαια ένας ιδιάζων «θεραπευτικός μηδενισμός», ένα είδος πίστης στην
παθολογοανατομία και την έρευνα. Οι γιατροί προσπαθούν περισσότερο να
καταλάβουν και να περιγράψουν τις ασθένειες παρά να τις θεραπεύσουν. Γι’ αυτούς
κάθε ανωμαλία εδράζεται σε κάποια δυσλειτουργία του σώματος, κάποια μη σωστή
λειτουργία των οργάνων. Έτσι, οι νευρολόγοι της εποχής αναζητούν τις αιτίες των
νευρώσεων και των ψυχώσεων π.χ. σε τυχόν ανωμαλίες της πίεσης του αίματος στο
σώμα, υποβάλλοντας τους ασθενείς σε τεχνικές θεραπείας όπως πολύωρα υποχρεωτικά μπάνια (λουτροθεραπεία, υδροθεραπεία) και ηλεκτροθεραπεία. Στα δικά μας
μάτια αυτές οι μέθοδοι ήταν πολύ κοντά σε μεθόδους βασανισμού.
Κάπου εκεί,
σε αυτή την ατμόσφαιρα τρόμου και παράνοιας, η σειρά θέτει τον εαυτό της:
ανάμεσα στην ιατρική παθογένεια και το έγκλημα. Η υπόθεση έχει ως εξής: δύο
ντετέκτιβ της εποχής αναζητούν έναν «ανώμαλο»
δολοφόνο γυναικών. Δεν θα αργήσουν να βρεθούν στον δρόμο του νεαρού Sigmund Freud, ιδιωτικού γιατρού, που κάνει την πρακτική του σε μια ψυχιατρική κλινική
στη Βιέννη. Ακόμα άγνωστος, μέσα στα χρέη, παθιασμένος με τις νέες
θεραπευτικές μεθόδους που έχουν έρθει από το Παρίσι, όπως η ύπνωση, ο Sigmund Freud αισθάνεται στην πραγματικότητα κληρονόμος του Γκαίτε, σε απευθείας
επικοινωνία με τον Φάουστ και τον Μεφιστοφελή. Φυσιολόγος, δαρβινιστής, θετικός
επιστήμονας, προσπαθεί σε πείσμα όλων να ανακαλύψει ό,τι διαβολικό υπάρχει μέσα
στην ανθρώπινη φύση, «εν ολίγοις το απωθημένο, το άγνωστο, την απαγορευμένη
σεξουαλικότητα, το ανοίκειο, το ανορθολογικό, το ασυνείδητο».[1] Και η
σειρά του Netflix έχει βυθιστεί σε αυτή τη νεανική ζωή του ιδρυτή της
ψυχανάλυσης παρουσιάζοντας έναν κόσμο
νευρωτικό, έναν κόσμο που παρακμάζει, αλλά την ίδια στιγμή ανακαλύπτει την
επιθυμία του για ζωή και μετουσίωση. Ο Freud έρχεται αντιμέτωπος με τις δικές
του ασυνείδητες ταυτίσεις, είναι εμμονικός, σε διαρκή αντιπαράθεση
με τους φίλους και χρήστης κοκαΐνης.
Η σειρά είναι
μυθοπλασία, ωστόσο κατασκευάζει ένα πορτρέτο του νεαρού Freud όχι πολύ μακριά
από τα γραπτά του και τις έρευνες των πρώτων χρόνων. Καθένα από τα οκτώ
επεισόδια της σειράς φέρει για τίτλο μια έννοια-κλειδί της ψυχανάλυσης, που
αντιστοιχεί στα κεφάλαια του magnum opus του αναγνωρισμένου, έμπειρου και
προσεκτικού πλέον Herr Professor, την Εισαγωγή
στην Ψυχανάλυση, η οποία καλύπτει τις διαλέξεις-μαθήματα που πραγματοποίησε ο Freud στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης κατά τα έτη 1915-1916. Συγκεκριμένα, η σειρά,
ακολουθώντας τα κεφάλαια του βιβλίου, αποτελείται από τα εξής επεισόδια: 1.
Hysterie (Υστερία) – 2. Trauma (Τραύμα) – 3. Somnambul (Υπνοβασία)
– 4. Totem und Tabu (Τοτέμ και Ταμπού) – 5. Trieb (Ορμή)
– 6. Regression (Παλινδρόμηση) – 7. Katharsis (Κάθαρση) – 8. Verdrängung (Απώθηση).
Όσοι αντέχουν αυτό το είδος ταινιών θα μπορέσουν να
παρακολουθήσουν μια νεωτερική, σύγχρονη (στα όρια της μαζικής κουλτούρας)
ερμηνεία της σκέψης του Freud και της προσπάθειάς του να εισαγάγει τον λόγο
και την τεχνική της μεταβίβασης στη θεραπευτική λογική. Δεν είναι ένα
ντοκιμαντέρ για τον Freud ούτε η βιογραφία του, αλλά μια σειρά για τη
θεωρητική, προσωπική και επιστημονική εργασία του ιδρυτή της ψυχανάλυσης, καθώς και για το πάθος του να ερευνήσει
σε βάθος το ασυνείδητο
εκκινώντας από την ακλόνητη πεποίθηση ότι «Το Εγώ δεν είναι κυρίαρχο στο ίδιο του το
σπίτι».
[1] Roudinesco, El. (2014) Ο Σίγκμουντ Φρόυντ στην εποχή του και τη δική μας. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.