Narrenturm και Panopticon

Το ιδιόμορφο, στρογγυλό και επιβλητικό κτίριο με το όνομα Narrenturm διαφέρει εξόφθαλμα από τα υπόλοιπα κτίρια που βρίσκονται στον χώρο του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Κατασκευασμένο το 1784 με σκοπό τη φροντίδα των ψυχικά ασθενών, σχεδιάστηκε βάσει της αρχής του Panopticon. Σύμφωνα με αυτήν, στο κέντρο του κτιρίου ήταν τοποθετημένος ένας φύλακας, ο οποίος επιτηρούσε τους κρατούμενους/ασθενείς. 
 

Το Narrenturm (ελλ. πύργος των τρελών) αποτελείται από πέντε ορόφους των 28 δωματίων/κελιών, τα οποία βρίσκονται στην εσωτερική του περίμετρο, ενώ στο κέντρο του κτιρίου στεγάζονταν οι χώροι του προσωπικού. Στα δωμάτια των ασθενών υπήρχε ένα μικρό παράθυρο, το οποίο δεν επέτρεπε τον επαρκή φωτισμό του κελιού, ενώ η απουσία τζαμιού άφηνε τον χώρο εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα. Έτσι, οι ασθενείς έπρεπε να υπομένουν διαρκώς τις υψηλές θερμοκρασίες του υγρού βιεννέζικου καλοκαιριού και τις εξίσου χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Narrenturm είναι η σύνδεσή του με τη σελήνη και το σεληνιακό ημερολόγιο (βλ. 28 κελιά ανά όροφο), καθώς την εποχή της κατασκευής του επικρατούσε η αντίληψη περί της σχέσης της ψυχικής ασθένειας με τη σελήνη (πρβλ. σεληνιασμένος-η-ο και lunatic).

Το Narrenturm αποτέλεσε πόλο έλξης για τους Βιεννέζους, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την ιδιομορφία του κτιρίου, τα κενά δηλαδή που υπήρχαν ανάμεσα στα τούβλα του εξωτερικού τοίχου, σκαρφάλωναν και παρατηρούσαν τους ασθενείς, ένα φαινόμενο γνωστό ως «Narren schauen» (παρατηρώντας τους τρελούς). Αυτό το φαινόμενο προβλημάτισε το προσωπικό του Narrenturm, που αποφάσισε να μεταφέρει τους πιο ήσυχους ασθενείς στους χαμηλότερους ορόφους, ώστε οι πολίτες να βαρεθούν και να εγκαταλείψουν την ενασχόλησή τους με την παρατήρηση των ψυχικά ασθενών. Το 1971 στο Narrenturm στεγάστηκε το Ομοσπονδιακό Μουσείο Παθολογικής Ανατομίας και το 2012 η συλλογή παθολογικοανατομικών εκθεμάτων του Narrenturm ενσωματώθηκε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης. Η συλλογή περιλαμβάνει ιατρικά αντικείμενα, ανθρώπινα δείγματα δυσμορφιών και παραμορφώσεων διατηρημένα σε φορμόλη, καθώς και κέρινα ομοιώματα (τα καλούπια των οποίων προήλθαν από πραγματικούς ασθενείς). Τα εκθέματα του μουσείου απευθύνονται σε επισκέπτες με γερό στομάχι. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι σε κάθε παράθυρο ένα ποτήρι νερό περιμένει τον επισκέπτη που θα το χρειαστεί για να συνέλθει από την αναστάτωση που του προκάλεσε κάποιο έκθεμα. Μάλιστα η ξεναγός εξομολογήθηκε ότι σε κάθε γκρουπ τουλάχιστον ένα άτομο αναφέρει τάση προς έμετο ή τελικά χάνει τις αισθήσεις του. Σε κάθε περίπτωση, το Narrenturm προσφέρει μια μοναδική και αξέχαστη εμπειρία σε όσους ενδιαφέρονται και για αυτή την πλευρά της ιστορίας.
 
 
 





Επιτόπιο σκίτσο της φοιτήτριας Πελαγίας Μαυρίδου